‘A’j bi’j Tiel wärkt, is oew kössien ‘eköcht’. Mooie zin hè. Het is plat Zwols. Als je het vertaalt in gewoon Nederlands staat er: ‘Als je bij Tijl werkt, is je kostje gekocht’. Willem van der Veen heeft het platte Zwols – een echte Zwollenaar spreekt de h niet uit – opgeschreven in zijn boek over de tweehonderdjarige geschiedenis van de Zwolse Courant, ofwel ‘de Zwolse’
De komende weken publiceren we enkele uittreksels van Willems boek. We hopen dat we daarmee jullie aandacht trekken. Zijn boek hopen we in de tweede helft van november te publiceren als e-book.
De bovenstaande oer-Zwolse zin is afkomstig uit het hoofdstuk over de sociale verhoudingen binnen Tijl in de tweede helft van de negentiende eeuw. Het is de tijd van de industrialisatie, waarbij de arbeiders steeds afhankelijker worden van de bazen en hun geld. Bij Tijl is de verhouding iets minder gespannen, want volgens de arbeiders is je baan daar wel veilig. Vandaar de constatering van het personeel zelf: ‘A’j bi’j Tiel wärkt, is oew kössien ‘eköcht’.
64 uur werken in de week.
Tijl was dus iets socialer dan de andere werkgevers. Dat bleek ook uit de bij de uitgeverij ingevoerde ziektekostenregeling voor de arbeiders. Wie ziek werd bij Tijl, kreeg een uitkering. Een revolutie, want in de andere bedrijfstakken was dat zeker niet normaal, schrijft Willem. Alleen: die uitkering werd betaald door de andere Tijl-werknemers. ‘Bij ziekte werd een doktersbewijs van de wegblijver gevraagd en als dat in orde was bevonden, dan werd van de overige werklieden verwacht dat ze wekelijks drie gulden aan de zieke zouden afstaan. Die verplichting eindigde na drie maanden, waarna de zieke afhankelijk werd van de vrijwillige liefdadigheid van zijn collega’s.’
En dat te bedenken dat een gemiddelde werkman bij Tijl voor zijn werkweek van zo’n 64(!) uur zes en een halve gulden verdiende. Sociaal ja, maar met mate. Of zoals Willem in zijn boek constateert: ‘In elk geval bleef de baas financieel buiten schot. En dan was Tijl een van de weinige bedrijven waar überhaupt zo’n regeling bestond.’
Een verhaal over twee eeuwen persgeschiedenis van de Zwolse Courant/Stentor met herinneringen van oud-journalist Willem van der Veen.Prijs 8,99 euro. 202 pagina’s, ruim 140 foto’s en illustraties. Meer informatie? Klik hier.
Interesse? Ga dan naar: Apple Book Store Of: Boekenbestellen.nl