Dat andere Barcelona: een wandeling dwars door de stad

Deel 2: Catalonië en de onafhankelijkheid

Op naar het historisch museum (Museu d’història de Catalunya) dat gevestigd is een oud pakhuis uit 1900, gelegen aan de oude haven in de intieme wijk Barceloneta. Een prachtgebouw, waar je op het terras een mooi uitzicht hebt over stad en haven. Wil je de megajachten van de superrijken zien? Daar moet je hier zijn. Vijf verdiepingen telt het museumcomplex en je ziet dat de deelstaat er veel geld in heeft gestoken om de wereld duidelijk te maken dat Catalonië een eigen ontwikkeling heeft gehad.

Begrijpelijk, in de jaren dertig werd er ook een keer de onafhankelijkheid uitgeroepen maar de Spaanse Burgeroorlog (1936-39) maakte er definitief een eind aan. Het Spaanse leger onder leiding van Hitler-vriend Franco sloeg de onafhankelijkheidsgedachte bloedig neer. Duizenden Catalanen werden geëxecuteerd.

Mocht je ooit Montjuïc bezoeken, bezoek dan het kasteel en de oude steengroeve. In het fort werd de president van de onafhankelijke republiek Catalonië Lluïs Companys gemarteld en later geëxecuteerd. De andere ongelukkigen werden in de nabij gelegen steengroeve gegooid.

Syrië

Terug naar dat museum. Wat kun je er terugvinden over die strijd? Veel. Op de derde verdieping zie je films over de opkomst en ondergang van deelstaat en republiek. Er is uitleg over de ontwikkeling van de Catalaanse taal, en het ontstaan van het volkslied dat teruggrijpt op een bloedige opstand onder boeren. De burgeroorlog staat prominent in het middelpunt met foto’s van het bombardement van de stad door het leger. Je ziet foto’s van huilende vrouwen bij gedode kinderen en mannen, en je denkt even aan Syrië. Je ziet ook foto’s van bewapende vrouwen in uniform.

Een gezellig keuvelende Franco

Als je dat ‘slagveld’ hebt verlaten, kom je in een zaal over de wederopstanding van Catalonië. De welvaart neemt in de jaren zestig langzaam toe, een wat ouder geworden Franco loopt in een zwart-witfilm gezellig keuvelend door de Seat-fabriek waar namaak Fiatjes in elkaar worden gezet, terwijl een priester de wagentjes zegent. Na de dood van de dictator in 1975 krijgen de Catalanen door een akkoord met Madrid meer zeggenschap over hun land. Het Catalaans mag weer gesproken worden, een eigen lokaal politiekorps (Mossos) vervangt de dienders uit de hoofdstad. Catalonië wordt min of meer een eigen staat, terwijl Madrid alleen nog verantwoordelijk blijft voor de defensie en het buitenland-beleid.

Hoe het verder gaat met de Catalaanse onafhankelijkheidswensen is geheel onduidelijk. Misschien dat er later nog een verdieping bijgebouwd moet worden als de republiek na een lange strijd geboren wordt. Wij Hollanders hebben er tenslotte ook zo’n tachtig jaar over gedaan om los te komen van het Spaanse rijk.

Treinstation De Franca, de mooiste

Na het museum gaan we richting het noord-westen van de stad. We laten de wijken Barri Gòtic en La Ribera links liggen. Eerste stop: het treinstation De Franca. Een stationshal om u tegen te zeggen. Je ziet er allerlei mooie elementen, terwijl de perronhallen (hoogte 29 meter) in een prachtig gebogen lijn de perrons beschermen. De restauratie is een plaatje. Als je tijd hebt, ga even zitten. Kijk, luister en drink. Het enorme station dat vroeger een treinverbinding had met buurland Frankrijk is het mooiste van de stad, zo wordt geschreven en we geloven het onmiddellijk. Het werd gebouwd in de 19e eeuw, opgeknapt in 1929 en vóór 1992.

Advertentie: e-reisgids Cádiz

De parel van het Spaanse zuiden. Bekijk de temperamentvolle havenstad van de flamenco. Cádiz, een stad om weg te dromen, om te flaneren door het historische centrum. Deze gids neemt je mee naar de enorme kathedraal, het Romeinse amfitheater, de levendige Mercado, het schilderij van El Greco, de Fenicische opgraving en de restaurantwijk La Viña. We nemen je ook mee naar de oude marine- en flamencostad San Fernando. Prijs 9,99 euro,150 pagina’s, 235 foto’s. Meer informatie? klik hier. Of ga direct naar: Apple Bookstore    

Als we de hoofdingang uitlopen valt ons oog op een sierlijk bouwsel met puntdaken en metalen elementen. Ha, een overdekte levensmiddelenmarkt, denken we. Verkeerd gedacht. Het is er een geweest die in 1876 werd gebouwd. Erg succesvol was ze eigenlijk niet, lezen we in de Engelstalige folder die uitgereikt wordt bij het binnenlopen. Die andere markt aan de Ramblas is altijd succesvoller geweest. In 1970 sloot deze ‘mercat’ haar deuren, waarna er na een jarenlange discussie een museum van werd gemaakt. Het complex draagt nu de naam El Born, Centre de Cultura i Memòria.

Uitgegraven wijk

Wat El Born bijzonder maakt is de inhoud. Onder de enorme, sierlijke daken is een complete wijk uitgegraven. Je ziet de straten liggen en de resten van 50 huizen staan. Het blijkt een wijk te zijn die na 1714 plat werd gegooid door de gehate – hier komt de geschiedenis weer even om de hoek kijken – Spaanse vorst Philip V. De wijk maakte plaats voor een fort dat de altijd opstandige Barcelonezen in de gaten moest houden.

De begeleidende tekst op de website van El Born maakt die eeuwenoude tegenstelling tussen de Catalanen en het Spaanse Madrid duidelijk: “Deze archeologische plek laat zien hoe de mensen in het begin van de 18e eeuw leefden. Je loopt door de straten van een stad die belegerd werd door de troepen van Philip V in 1713 en 1714.” Dat platgooien van een hele wijk ging niet zonder slag en stoot. Elk huis, er werden in totaal 1200 huizen gesloopt, moest veroverd worden door de soldaten van de Spaanse vorst. Niet voor niets dat er voor de ingang een enorme houten vlaggenmast staat met een eveneens enorme Catalaanse vlag.

Het verhaal van Philip V is trouwens iets ingewikkelder. In 1700 sterft de Spaanse vorst Carlos II zonder een opvolger. Het land wordt dan geteisterd door allerlei partijen die vinden dat hún vorst, prins of generaal op de Spaanse troon moet komen. Barcelona koos in die 14-jarige oorlog voor de verkeerde partij die uiteindelijk verloor. Daarna was de stad aan de beurt.

Eindelijk groen

Born (La Ribera) is een populaire wijk. Tegenover het cultureel centrum ligt bijvoorbeeld de sportwinkel die door Johan Cruyff werd geopend. Een paar straten verderop kun je het Picassomuseum vinden. Dat museum hebben we al eens eerder bezocht, dus we slaan bij de oude mercat El Born rechtsaf richting het Parc De La Ciutadelle waar vroeger het gehate Spaanse fort stond. De vestiging werd gesloopt, maakte plaats voor een enorm park dat tijdens de Wereldtentoonstelling van 1929 ook nog eens van vele prestigieuze gebouwen werd voorzien, waaronder een triomfboog. Het park is een groene long. Dat is een uitkomst in een stad die het autoverkeer alle ruimte lijkt te geven. Wegen van drie of zelfs vijf banen zijn normaal, en we worden als we richting het noorden lopen langzaam maf van het motorgedreun en de stank.

Park De La Ciutadelle daarentegen is prachtig, ondanks het feit dat enkele gebouwen zoals het oude Zoölogische museum en de Plantentuin verwaarloosd zijn. De plantentuin ziet er uit alsof er niemand meer komt. Enkele ramen ontbreken. Het vreemde is dat de tropische planten het wel best vinden. Ze groeien gewoon door. Misschien dat er toch een portier is die het geheel af en toe van water voorziet.

Op weg naar de bombastische Arc de Triomf loop je over het mooie plein van LLuís Companys, vernoemd naar de vermoorde Catalaanse president. Aan de rechterkant zie het indrukwekkende Paleis van Justitie dat maar liefst vier sierlijke torens heeft. Het heeft een stijl die je in Frankrijk wel meer ziet, en werd gebouwd door twee Catalaanse architecten. Of moeten we schrijven: Spaanse architecten? Geen idee. Het moet een plezier zijn om daar werken, want overal zie je sierlijke details op de gevels.

Als we naar het noorden kijken richting de enorme Avinguda Diagonal slaan we aan het twijfelen. Welke weg zullen we nemen richting het station De Sants, want van daaruit willen we terug naar onze camping El Masnou in het plaatsje El Masnou. Dat is nog een hele tocht, zeker als je het te voet af wilt leggen. Volgens onze routeplanner is het een tocht van bijna 6 kilometer, dus dat wordt doorlopen.

Carrer de València

Dit deel van de stad heeft een simpel rasterpatroon, met wegen die elkaar haaks snijden. We willen linksaf, en we zien voor ons drie wegen liggen bomvol verkeer. Op de ene weg (het is allemaal eenrichtingsverkeer) gaan de auto’s naar links, op de andere naar rechts en verderop zien we een stroom blik weer naar links gaan. We kiezen voor de Calle (Spaans) of Carrer (Catalaans) de València.

En ja, we weten dat we daarmee de Sagrada Familia missen, maar ook die hebben we al eens eerder gezien én beklommen. Dat was in 1991, en geloof ons, veel toeristen hebben we toen niet gezien. Walters vader heeft die enorme toren in de jaren zestig ook beklommen, terwijl hij hoogtevrees had. Dat was niet zo slim, want toen hij op het hoogste punt naar buiten keek, sloeg het hoogtemonster toe. De arme man ging daarna op zijn bips de trappen af.

De arme man ging op zijn bips de trappen af

València is een statige straat, zo blijkt. Je komt hoge gebouwen tegen, voorzien van tegelmotiefjes. Of art-deco. Onder architectuur gebouwd, zouden we in Nederland zeggen. Je passeert een overdekte markt, met de bloemist aan de straatkant. Modezaken staan naast mini-barretjes met slechts enkele vierkante meters. Over eten gesproken; één winkel (Queviures) valt op door zijn etalages vol lokaal lekkers. Als je de foto (boven) ziet, snap je wel waarom.

De Sants, een moderne blokkendoos

In de buurt van het station verandert het karakter. Moderne, anonieme hoogbouw domineert. Veel hotels en dat heeft alles te maken met het feit dat De Sants hét belangrijkste OV-knooppunt van de agglomeratie Barcelona is. Het station zelf is een glazen blokkendoos zonder charme.

Twee zaken vielen ons op terwijl we door de kilometerslange straat liepen. De laatste kilometers liepen we in het schemerdonker. Opvallend daarbij was de slechte straatverlichting, of beter gezegd het ontbreken ervan. Op de kruisingen brandden de lampen, maar verderop was de lichtbak van een hotel of bakker de voornaamste lichtgever. Op het internet konden we niets vinden over een bezuiniging op de straatverlichting, behalve dat Barcelona 18 miljoen euro investeert in de aanleg van fellere led-verlichting in 200 straten. En dat er hier en daar door de inwoners wordt geklaagd over de donkere straten in het algemeen. Misschien zijn we in Nederland wel te veel verwend met de straatverlichting. Dat kan natuurlijk ook.

Remmen en optrekken

Het laatste opvallende feit is het verkeer. En het gebrek aan rust. Zeker op de Carrer de València pompte het verkeer drie rijen dik zich door de straat, daarbij voortdurend remmend en optrekkend voor de stoplichten. De weg werd op haar beurt weer voortdurend gekruisd door andere grote wegen, eveneens drie banen breed. Ook vol met verkeer. Niet erg plezierig om er rond te lopen. Ja, er zijn fietspaden aangelegd en op veel plekken staan huurfietsen. Maar veel lijkt het niet te helpen. Wat een verkeer. Madre mio.

Anders kijken

Die drukte om ons heen en het gebrek aan groen zorgden ervoor dat we brak het station bereikten. En de mooie straat die València beslist is, niet goed hebben bekeken. Al met al hebben we bijna 16 kilometer afgelegd. Met de lunch erbij deden we er bijna zeven uur over. Maar je ziet veel, leert veel, óók als je de toeristische hoogtepunten overslaat. Het kan geen kwaad om eens af en toe anders naar Barcelona te kijken.

Deel 1 van Barcelona: een wandeling dwars door de stad