Cartagena, een verborgen schat aan de Middellandse Zee

Cartagena, een Spaanse havenstad aan de Middellandse zee. Het is een naam die niet bij iedereen een belletje doet rinkelen, tenzij je misschien een geschiedenisliefhebber bent.

De stad is ruim tweeduizend jaar oud, lag en ligt aan een goed beschermde baai en was daarom immens populair bij de Fenicische handelaren, Romeinen, Visigoten, Arabieren en uiteindelijk de katholieke Spaanse koningen. Je struikelt hier over de historische opgravingen. 

Ooit vertrok vanaf Cartagena de Fenicische veldheer Hannibal met zijn leger en zijn gevechtsolifanten over de Alpen om te vechten met de Romeinen. Niet voor niets dat Cartagena zich tooit met de reclamekreet ‘Cartagena, puerto de culturas’. Vertaald: ‘Cartagena, poort van de culturen’.

De levendige stad is nu redelijk populair bij toeristen die vooral met de cruiseschepen komen of een dagtochtje maken vanaf de vakantiekolonies rondom Mar Menor of Aquilas. Je hoeft hier zeker niet in de rij te staan om een historisch monument te bezoeken. Behalve als er een cruiseschip binnen is gekomen ;-).

Een onbeschreven blad voor ons

Voor ons was Cartagena een onbeschreven blad. Ja, we kenden de naam, wisten ook iets van de veldslagen tussen de Fenicische en Romeinse generaals rondom de havenstad. Ook het feit dat Cartagena een belangrijke Spaanse marinestad was die jarenlang belegerd werd tijdens de Spaanse Burgeroorlog kenden we.

Toch deden we de stad, in de tientallen jaren dat we over het Iberische schiereiland trokken, nooit aan. Cartagena ligt in de landbouwprovincie Murcia, een gebied dat op een paar uitzonderingen na niet echt mooi is, zo vonden we. Maar oké, over smaak valt te twisten en dus werd het tijd om Cartagena eens echt te bezoeken. (Ps: we bezochten de stad vóór het Coronatijdperk.)

Camperplek

We stonden met Smuikje op de camperplek Area Autocaravanas Cartagena. Niet echt een mooie plek, want iedereen stond redelijk dicht op elkaar. Maar het personeel was vriendelijk, de sfeer ontspannen én je kon de stad wandelend bereiken, hoewel achteraf gezien misschien een tocht met de fiets of bus slimmer was geweest. Toch hebben we de ruim 6 kilometer naar het centrum wandelend afgelegd. Je krijgt op die manier een goede indruk van de stad.

Geen rijke stad

De eerste indruk: het is geen rijke stad. Zeker niet als je de buitenwijken ziet. Het centrum daarentegen met al zijn opgravingen uit de Fenicische, Romeinse of Arabische tijd is puur genot. De ommuurde haven ligt prachtig beschermd in een enorme baai, aan de grote winkelstraat Calle Carmen en aan het plein Plaza de San Francisco zie je prachtige Art Nouveau-paleisjes uit de 19de of 20ste eeuw. Het centrum dat gedrapeerd is om de vijf heuvels is makkelijk te bewandelen. De belangrijkste musea en bezienswaardigheden liggen in een centrum van een paar vierkante kilometer.

1 Calle Carmen 2 Casa Maestre 3 Casino & 4 Casa Cervantes 5 Gran Hotel 6 Gemeentehuis 7 De haven & 2 musea 8 Vestingmuur Carlos de III

9 Museo de la Guerra de Civil 10 Castillo de la Concepción 11 Teatro Romano 12 De vernietigde kathedraal 13 Iglesia del Carmen 14 Barrio del Foro Romano 15 Parque Arqueológico Molinete 16 Centro Muralla Púnica

Wat is er te zien?

Calle Carmen (Nr.1)

Dé belangrijkste winkelstraat van Cartagena is Calle Carmen. We keken onze ogen uit, zeker na de lange tocht vanaf de noordelijke camperplek. Het straatmeubilair was voornaam, de hoge panden soms heel erg versierd. Je zag veel Art Nouveau uit de tijd toen de goede burgerij rijk werd van de mijnbouw in de omgeving.

Cartagena stond al tijdens de Fenicische en Romeinse tijd bekend om zijn enorme zilvermijnen waar volgens sommige bronnen toentertijd 40.000 mensen werkten. De mijnen brachten de stad nog in de 19de eeuw en begin 20ste eeuw welvaart waarna het ene sierlijke herenhuis na de andere uit de grond werd gestampt.

Casa Maestre (Nr.2)

Een heel typischgebouw voor die tijd vind je aan de Plaza de San Francisco. Casa Maestre stamt uit 1906 en misschien komen de sierlijke bouwlijnen je bekend voor. Dat kan kloppen want de Catalaanse architect Coquilat Llofriú keek goed naar de ontwerpen van collega Gaudí (Casa Calvet in Barcelona). Bezoeken kan je dat paleis van de oude mijnbouwfamilie Maestre niet, tenzij je een kantoor huurt. Het originele interieur schijnt op één directiekamer na nauwelijks meer aanwezig te zijn. Jammer.

Terug naar Calle Carmen

Calle Carmen Die gaat na Plaza Icue en Calle Puertas de Murcia over in de Calle Mayor, waar je meer architectonische pareltjes kunt vinden zoals het huis voor oudere mensen Casino de Cartagena (nr.15) en Casa Cervantes (Nr.13) (Nr.3+4). Of het kantorencomplex Gran Hotel dat ooit in 1916 begon als hotel (Calle Jara, nr. 31) (Nr.5).

Tip: stap eens binnen bij het casino. De binnenplaats van het paleis uit de 18de eeuw is een genot voor het oog. Dat pand stond op het punt in handen te vallen een vastgoedboer, maar de deelstaat Murcia verhinderde de verkoop en moderniseerde het gebouw.

We sluiten de winkelstraattoer af met het sierlijke gemeentehuis annex paleis (Nr.6) aan het eind van Calle Mayor en een blik op de schilderachtige baai van de stad. Je kan het driehoekige paleis dat de economische groei uit het begin van de 20ste eeuw uitbeeldt, bezoeken. De gevel is gemaakt van wit marmer, terwijl de binnenplaats een enorme, indrukwekkende trap herbergt.

De haven (Nr.7)

Je bent nu aangekomen bij de haven, beter gezegd bij de jachthaven. De marinehaven ligt afgelegen aan je rechterzijde. De haven wordt beschermd door twee grote bergketens die de baai bijna afsluiten. Op de bergen erom heen lagen de kanonnen van de batterijen strategisch geplaatst die de Spaanse marinehaven in de eeuwen ervoor moesten verdedigen. Sommige vestingen kun je bezoeken.

De laatste slag om de haven werd geslagen uitgevochten tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936–’39) toen de Spaanse Republiek de opstandige generaal Franco weerstond. De stad werd tijdens die oorlog tientallen keren gebombardeerd door vliegtuigen uit onder meer Nazi-Duitsland. Hitler ondersteunde toen Franco. 

Het is trouwens ook de haven waar de Spaanse joden het land uit werden gezet in 1492 door de Spaanse kroon. En in 1931 van de vorige eeuw vertrok de Spaanse koning Alfonso XIII nadat verkiezingen hem duidelijk hadden gemaakt dat bijna niemand meer op de koning zat te wachten.

Musea aan de haven

Aan de haven zijn twee musea gevestigd. Museo Naval de Cartagena laat de Spaanse marinehistorie zien (Paseo Alfonso XII). De inwoners zijn erg trots op het feit dat hier de eerste onderzeeër ter wereld werd ontworpen. Het exemplaar uit de 19de eeuw kun je in het museum bewonderen.

Het andere museum voor onderwater archeologie aan de kade, Museo Nacional de Arqueología Subacuática, herbergt onder meer een romp van een opgedoken fregat. Ook kun je de overblijfselen van schepen uit de Fenicische en Romeinse wereld vinden.

Vestingsmuur Carlos de III (Nr.8)

Je loopt tijdens je bezoek aan de haven langs een oude verdedigingsmuur. Als je door de overgebleven, saaie stadspoort aan de Calle Gisbert wandelt loop je tegen een enorme heuvel aan met er bovenop een oud kasteel dat bereikbaar is met een lift (Castillo de la Concepción).

Museo de la Guerra de Civil (Nr.9)

In die groene heuvel aan de Calle Gisbert hebben ze schuilkelders aangelegd voor duizenden mensen. We hadden het al eerder over burgeroorlog, een wrede oorlog à la het Syrië van nu. Cartagena was in de jaren dertig van de vorige eeuw de marinebasis van de Republikeinse vloot die tegen de opstandige generaal Franco vocht. 

Franco was oerconservatief en moest niets van de linkse republiek hebben. Met de hulp van dictators als Hitler en Mussolini won hij uiteindelijk de oorlog in 1939. Cartagena was de laatste stad die viel. Het verhaal gaat dat er zich aan de kades dramatische scenes afspeelden met vluchtelingen die weg probeerden te komen uit angst voor executies.

In de jaren vóór de val probeerde de stad zijn bewoners te beschermen tegen de luchtaanvallen van de bommenwerpers. Een complete ondergrondse stad werd uitgehouwen. Je krijgt in de gangen van Museo de la Guerra de Civil uitleg over de ondergrondse bouw en de bovengrondse strijd. Fascinerend zijn de kleurige propagandaposters tegen de fascistische soldaten. In de Zuid-Spaanse stad Almería vind je ook een ‘schuilmuseum’.

Castillo de la Concepción (Nr.10)

Een kasteel hoort op het hoogste punt van de stad te staan. En dat doet dit ‘ding’ ook. Castillo de la Concepción geen schoonheid, maar de tentoonstelling over de duizenden jaren geschiedenis is iets interessanter.

Het belangrijkste is echter het uitzicht. Vanaf de muren heb je een prachtig blik over de stad en de enorme baai. Als je naar de zee kijkt snap je waarom die voor de Spaanse marine lange tijd een veilige haven was. Het kasteel is Spaans, maar de fundamenten stammen uit de Arabische tijd. Cartagena was eeuwenlang een onderdeel van het Arabische kalifaat.

Aan de oostelijke zijde van deze ‘blokkendoos’ vind je een standbeeld van de oprichter van Cartagena, generaal Asdrúbal, afkomstig uit het Fenicische Carthago (gelegen in het huidige Tunesië). Hij richtte de stad ruim tweehonderd jaar voor Christus op.

Teatro Romano (Nr.11)

Onder deze heuvel, aan de westelijke zijde, ligt een enorm Romeins theater. Dat je er rond kan lopen op de deels nog goed bewaarde tribunes is een wonder. In de eeuwen ervoor bouwden de inwoners armoedige huizen boven op de ruïne, waardoor het theater bijna onder de bebouwing was verdwenen. Kijk maar eens goed naar de zwart-wit foto’s die er hangen. De Seat-autowrakken en de krotten bevolkten de Romeinse tribunes nog in de jaren tachtig.

In de jaren erna werd het immense bouwwerk langzaam maar zeker blootgelegd. Cartagena kreeg steeds meer interesse in zijn verleden. Onder het oude en verlaten stierenvechtersstadion – dat je kan zien vanaf het kasteel en de lift – zou ook een Romeins theater liggen. De opgravingen zijn echter vertraagd.

De vernietigde kathedraal (Nr.12)

Een deel van het relatief nieuwe Romeinse Teatro-museum dat je vanaf het theater kan bezoeken schurkt tegen de kerkruïne Santa María la Mayor aan. Een deel van de prachtig aangelegde ondergrondse museumgang onder de kerk laat Romeins tegelwerk zijn. De kerk zelf is een schim uit het verleden. In de burgeroorlog werd het gebouw getroffen door bommen (1939). Daarvoor was het een gevangenis van de Republiek (1936).

Overigens kom je in de kerk Iglesia del Carmen (Nr.13), die aan de Calle Carmen ligt, wat meer te weten over de burgeroorlog en de haat tussen links en rechts. Links beschuldigde de kerk van steun aan de moordzuchtige couppleger Franco, waarna kerken en priesters werden aangevallen. Het trieste levensverhaal van priester José Giménez López hangt rechts op een ingelijst A4-tje aan de muur van de kerk. Hun kerkelijke website druipt ruim tachtig jaar na de oorlog nog van de boze emoties.

Barrio del Foro Romano (Nr.14)

Net onder de heuvel Pico del Molinete zie je een hypermodern, groen en geel gekleurd gebouw liggen met een enorm dak: het Barrio del Foro Romano. Dit voormalige Romeinse centrum is een van de grootste stedelijke archeologische parken van Spanje. Je wandelt over Romeinse wegen van Carthago Nova (de Romeinse naam voor Cartagena), bezoekt de oude badhuizen en bekijkt de tempelresten.

Net als veel andere monumenten van de stad is dit museum nog maar kort geleden geopend. In 2012 om precies te zijn. Vanaf Molinete (ooit stonden hier de molens om het graan te vermalen) kun je zien dat er nog archeologen werken op het terrein.

Parque Arqueológico Cerro del Molinete (Nr.15)

Pico del Molinete is een heuvel met veel historie erop én eronder. Hier zou de stichter van Cartagena, Asdrúbal, zijn paleis hebben gebouwd. Erg indrukwekkend is de heuvel niet, de belangrijkste vondsten uit de Iberische, Fenicische of Romeinse tijd zijn al naar de diverse musea verscheept. Je ziet soms de muren liggen. De informatieborden zijn wél interessant. En vanaf het hoog gelegen caféterras heb je een mooi uitzicht over de stad.

Fascinerend is wel hoe de blootlegging van de monumentale heuvel verliep. Tot in de jaren tachtig was er een slechte wijk gevestigd met vunzige cafés en bordelen. De huizen werden onteigend, waarna de onderzoekers aan de gang konden.

Centro de Interpretación de la Muralla Púnica (Nr.16)

Je moet er iets verder voor lopen, maar aan de rand van het centrum ligt een muur die stamt uit 227 voor Christus. Het is een Fenicische muur die werd gebouwd tussen twee heuvels van de stad. Dat de muur er nog is, is apart. Er zijn niet zo veel monumenten blootgelegd uit die tijd.

Vanuit deze stad viel Hannibal de Romeinen aan. De Romeinen vielen op hun beurt dit deel van het Fenicische rijk aan om Hannibal van zijn bevoorradingsplek te beroven. De eerste aanval mislukte, de tweede was wel succesvol. De onderzoekers vonden brandsporen op de muur.

Er is ook een grafcrypte van een of andere kerk, maar dat vonden we te luguber. In het overdekte museum Centro de Interpretación de la Muralla Púnica – waar geen mens rondliep – wordt de strijd tussen het Rijk van Carthago en de Romeinen mooi uitgelegd met, gelukkig, Engelse teksten.

We hebben niet alles gezien

De lijst die we je hier presenteren is niet volledig. Er is ook zoveel te zien. Zo hebben we het grote archeologische museum van de stad Cartagena aan de Calle Santiago Ramon y Cajal 47, niet bezocht. Het lag niet op onze verkenningsroute. Maar daarvoor hebben we veel andere mooie plekken gezien. Meer info kun je vinden op de website van Cartagena of op het VVV-kantoor dat gevestigd is in het gemeentehuis.

Conclusie:

Cartagena is zeker een bezoek waard. Een paar dagen om de musea, maar ook de cafés, winkels en de haven te bezoeken kun je er zeker voor uittrekken. Het is een compacte stad die nog niet overspoeld wordt met toeristen, behalve als er een cruiseschip is.

Verblijf je in de buurt van Mar Menor dan kun je vanaf Los Nietos de trein pakken. Ook vanaf Murcia is de oude havenstad per trein te bereiken. Vanaf de camperplek Cartagena (NKC-code 19539) is het bijna zes kilometer naar het centrum (buslijn 7b of 8). Camperplek SenS Sleep van twee Nederlandse eigenaars (NKC-code 62058) ligt op 14 kilometer afstand van Cartagena.

Meer info:

• Zie ook: wikipedia Cartagena
• Zie ook: turismo.cartagena.es (ook in Engels en Duits) 
• Zie ook: puertodeculturas.cartagena.es (ook in Engels en Duits)