Op bezoek bij de zon in Tabernas

‘Deze kan 400 kilowatt per uur opwekken. Is dat veel?’ Als een strenge juf loert onze rondleidster spiedend naar het juiste antwoord over haar zonnebril. De pubers uit Montilla, provincie Cordoba, hoeven niet lang na te denken. ‘Nee, dat is niet veel.’ ‘Hoeft ook niet, want deze zijn uitsluitend en alleen voor experimenten’, verklaart onze gids.

Wij reizen vandaag mee met de schoolklas uit Montilla, die net als wij geïnteresseerd is in het Spaanse onderzoekscentrum voor zonne-energie Plataforma Solar de Almería (PSA), in de woestijn van Tabernas. De pubers blijken veel over zonne-energie te weten. Op de meeste vragen weten ze antwoord. Of ze van tevoren stevig les hebben gehad of dat hun interesse toch al groot is, omdat ze vlakbij één van de indrukwekkende zonnetorens van Spanje wonen, is niet duidelijk. Maar wij zijn onder de indruk. 

Enorm licht

Dat waren we jaren geleden ook toen we op de snelweg, richting Costa de la Luz, Cordoba naderden en overdag in de verte een enorm licht zagen. Hoe dichterbij we kwamen hoe feller het werd. Ook na Cordoba bleven we het licht in onze achterspiegel zien. Bijna tot in Sevilla, waar de twee broers van deze ene toren het overnamen, want ook daar, bij Sanlúcar la Mayor, staan deze lichtende reuzen. Ooit ‘uitgevonden’ in de woestijn van Tabernas, in het onderzoekscentrum PSA. Deze zonnetoren heeft ervoor gezorgd dat nu in de rest van de wereld commerciële zonnetorens worden gebouwd om grote hoeveelheden energie op te wekken.

Het prototype staat er nog. Werkloos, want er is momenteel niemand die er nog mee experimenteert. Dat geldt niet voor de vele andere opstellingen op het enorme terrein vlakbij Tabernas. Allerlei mogelijke vormen van zonne-energie worden hier getest.

Testcentrum

Door de overvloedige zonnestraling en de bijna afwezigheid van bewolkte of regenachtige dagen heeft het het Plataforma Solar de Almería zich kunnen ontwikkelen tot het grootste zonnetechnologisch test- en onderzoekscentrum van Europa. En dat maakt een bezoekje meer dan interessant vonden wij. In dik een uur liet de alleen Spaanssprekende gids ons het immense terrein zien. 

Het vele hectares grote terrein is ingericht als een centrum met een educatieve functie. Bij elk apparaat staat een uitlegbord. De tekeningen zijn duidelijk, maar de begeleidende tekst is helaas in het Spaans. Wel zijn er Engelstalige rondleidingen. Maar teken op tijd in. Ze zijn razendsnel volgeboekt, merkten we. 

Waggelende gadgets

In het bezoekerscentrum waar wij en de scholieren worden ontvangen kun je zon-gadgets kopen zoals een sigarettenaansteker op zonne-energie of een Dino-robot die op zonne-energie waggelt. Waarschijnlijk kan het groene monster ook nog krijsen als een echte Dinosauriër.

De zon, dat wordt later tijdens de reis op het terrein duidelijk, kan niet alleen sigaretten aansteken, maar ook dikke metalen platen doorboren. Een speciale zonneoven met twee joekels van spiegels zorgt ervoor dat de temperatuur de duizend graden passeert. De gids laat het verbaasde publiek het resultaat zien: een metalen plaat met groot gat.  Ze wijst naar het gat. ‘Kijk’, zegt ze, ‘De gebundelde zonnestraal hier had een hitte van duizend graden, waardoor het metaal smolt.’

Duidelijk wordt dat dit centrum er alleen is voor onderzoek. De energie die wordt opgewekt wordt niet gebruikt. Een hoogoven om metaal te smelten is er niet.

Ontzilten met de zon

Belangrijk zijn bijvoorbeeld de experimenten die gedaan worden met de ‘desalacion’. Onlangs schreven we over de ontziltingsfabriek die wij in Carboneras bezochten. Daar verandert zeewater in drinkwater. Iets wat enorm veel energie kost. De toekomst wordt getest in Tabernas. In de desalacion. Als het goed is moet het testapparaat twee vliegen in één klap slaan. Het levert energie om het water te ontzilten. 

Een ander trucje is iets waar de omliggende landbouwers in het gortdroge Cabo de Gata met smart op wachten. Er is een tekort aan water om de kassen te irrigeren. Het water uit de grond raakt op en het ontzilte zeewater uit de fabriek van Carboneras of Almería is te duur. Bekeken wordt of afvalwater geschikt gemaakt kan worden voor irrigatie. Daarvoor worden de ultraviolette stralen van de zon gebruikt. Dat zorgt er mede voor dat de verontreinigingen verdwijnen. De onderzoekers uit Tabernas werken daarbij samen met Universiteit van Almería.  

Advertentie: e-reisgids Almería, het Moorse geheim (Apple)

Deze e-reisgids over de levendige Spaanse havenstad Almería laat de invloed van de Moren zien en het enorme Arabische kasteel Alcazaba. Daarnaast is er veel aandacht voor de film- en kunstwereld (Indalobeweging). Almería is een echt kijk- en leesboek met 116 pagina’s, 164 foto’s, weblinks, kaarten, filmpjes en een filmwandelroute. Prijs: 8,99 euro.
Meer info? Klik hier.
Interesse? Ga dan naar: Apple Bookstore

Oliecrisis

Volgens onze gids is dat experimenteren ook – nog steeds – waar Plataform Solar de Almería in de jaren zeventig voor werd opgericht. De oliecrisis was uitgebroken en hoe kon je zo goedkoop mogelijk duurzame energie opwekken. Ze begonnen in Tabernas omdat in dit woestijnachtige gebied omringd door beschermende bergen eigenlijk altijd de zon schijnt. Het wordt er het hele jaar door gemiddeld 17 graden en het is er kurkdroog. Ideale omstandigheden om met zonne-energie aan het testen te gaan.

Dat vond in 1987 ook de onderzoeksinstantie Deutsche Luftfahrt Research, dat in dat jaar voor een decennialang Spaans-Duits samenwerkingsverband tekende. Verder werkt het platform samen met universiteiten en maakt het onderdeel uit van International Energy Agency.

Wij vonden het bezoek interessant, zeker in een wereld die nog meer dan in de jaren zeventig beheerst gaat worden door klimaatsverandering en slimme oplossingen.

Wie het centrum ook wil bezoeken moet zich van tevoren melden via de website. De excursie kost 6 euro per persoon.

Wie alvast wat wil zien kan kijken naar deze voorlichtingsvideo:

Hoe werkt de zonnetoren?

Het principe van een dergelijke toren lijkt eenvoudig als je de ernaast geplaatste uitlegtekening bekijkt, nadat de scholieren en wij uit de bus zijn gestapt. Hier op dit terrein werden de eerste testen uitgevoerd voor deze zonnetoren. Spiegels vangen de zon op en sturen de stralen door naar de top die daardoor witheet wordt en gaat gloeien van de enorme warmte.

Als wij er met de hele groep naar de gids luisteren staan de spiegels in ruststand. Dat is maar goed ook, want het felle licht en de warmte zouden onze ogen en huid beschadigen. De warmte die de toren opvangt wordt gebruikt om de vloeistof die met leidingen naar de hete top wordt gepompt te verhitten tot bijna 600 graden. Nu vinden we thuis water uit de boiler al heet met zijn 60 graden, maar hier wordt alles nog een keer extra verhit. De verhitte vloeistof stroomt dan naar water dat verdampt. Het verdampte water komt onder druk te te staan en een turbine die elektriciteit maakt gaat draaien.

Het voordeel van een dergelijke zonnetoren is dat de vloeistof nog urenlang warm blijft waardoor de turbine ook tijdens het donker of met een bewolkte lucht kan draaien. Op basis van de ervaring van de toren in de woestijn van Tabernas hebben de Spanjaarden een nog grotere zonnetoren gebouwd met een hoogte van 140 meter.

Gemasolar, de eerste commerciële zonnetoren

Dat ontwerp met de naam Gemasolar was zo succesvol dat de machine 36 dagen achter elkaar energie kon produceren. Voor een elektriciteitscentrale die afhankelijk is van de zon een opmerkelijk resultaat. Het  zonnepaneel dat op je dak ligt, stopt met stroom produceren als de zon verdwijnt. De zonnetoren echter kan nog uren doorgaan. Na Gemasolar zijn er in de VS én Marokko grotere installaties ontwikkeld. 

Als je het terrein van de zonnetoren in Tabernas bekijkt, zie je wel het nadeel van dit systeem. De enorme spiegels vreten ruimte. Hier bij de bus staan er slechts een paar honderd en de testtoren op dit terrein is vrij bescheiden, maar toch hebben ze honderden vierkante meter nodig voor het opwekken van energie. Alleen landen met veel ruimte kunnen zo’n dergelijke energiecentrale bouwen. 
Maar of dit ontwerp zoals Gemasolar echt een succes wordt, is de vraag. De zonnepanelen die gewoon op de daken van huizen of opslaghallen geplaatst worden, zijn zo goedkoop geworden dat de zonnetoren eigenlijk niet concurrerend meer kan zijn.

Advertentie: e-reisgids Costa de la Luz Noord (Apple-Pdf)

De digitale reisgids over de groene gordel onder Sevilla met informatie over het prachtige nationale park Doñana & het in de buurt gelegen toeristische Costa de Islantilla. Daarnaast informatie over de romantische kustplaatsjes en havenstad Huelva, bekend van ontdekkingsreiziger Columbus.Prijs 18,99 euro, 294 pagina’s, 425 foto’s en 48 kaarten. Meer info? Klik hier. Interesse?  Ga dan naar: Apple Book Store Of: Boekenbestellen.nl (Pdf)

De horizontale spiegels

De bus brengt ons en de schoolklas met scholieren naar een andere spiegel die eigenlijk met hetzelfde principe werkt. Alleen wordt de vloeistof niet naar een toren gepompt maar door een leiding geperst die door horizontaal geplaatste, gebogen spiegels loopt. De spiegels draaien naar de zon en hun gebogen vorm zorgt ervoor dat de zon de leiding verwarmt. Beter gezegd: de vloeistof wordt extreem verwarmd waarna een elektriciteitsgenerator gaat draaien. De reuzenspiegel van vele meters hoog werkt eigenlijk als een brandglas. De zon wordt gevangen en gebundeld.

Advertentie: e-reisgids Cabo de Gata - Costa de Almería (Apple-Pdf)

De e-reisgids over het Zuid-Spaanse natuurgebied Cabo de Gata – Costa de Almería is een echt kijk- en leesboek met veel details, 572 pagina’s, bijna 800 foto’s, 88 kaarten, films en wandelroutes (gps). Beschreven worden het natuurpark Cabo de Gata, mooie stranden en de halfwoestijn met de spaghettiwestern-dorpen. De authentieke havenplaats Almería met haar Arabisch kasteel krijgt alle aandacht, terwijl het achterland wordt bekeken zoals het onontdekte Sierra de los Filabres en de verlaten mijnen.
Prijs: 23,99 euro. Meer info? Klik hier.
Interesse? Ga dan naar: Apple Bookstore Of: Boekenbestellen.nl (Pdf)