Bergen, bossen én beren in het Asturiaanse Teverga

Horen we het goed? Koeien die loeien? Het is ochtend. En eigenlijk nog donker. We staan op een parkeerplaats met onze Smuik bij het Noord-Spaanse dorpje San Martín de Teverga. Terwijl we lekker in ons bedje liggen horen we loeiende koeien en gerammel van wagentjes. Wat is dat, denken we. Een kijkje door het raam maakt duidelijk dat we omgeven zijn door tientallen veewagentjes. De koeien worden eruit gehaald, soms begeleid met veel kabaal van de begeleidende boeren. 

Enkele dagen ervoor parkeerden we onze camper op een hele grote, lege parkeerplaats (NKC-code: 54693) naast het dorpje San Martín, gelegen in Zuid-Asturië. Rondom ons heen hoge bergen, bedekt met loofbomen. Een rivier in het dal maakt kabaal. De parkeerplaats is reusachtig en achteraf snappen we wel waarom. Het gebied is een populair ontspanningsoord voor de Spaanse toeristen. De achterliggende bergwand Sierra de Sobia is bij bergbeklimmers populair. De groene bossen trekken wandelaars aan.

Zwarte ogen kijken je aan

De parkeerplaats zelf verandert één keer per jaar begin oktober in een gigantische veemarktplek. Overal staan trekkers en terreinwagens. Met sommige veehandelaren gaat het goed. Hun dikke Mercedessen blinken je tegemoet. De bruingekleurde koeien worden vanuit hier naar de speciale veilinghal gebracht. Honderden lieve wezentjes staan wat onwennig te kijken naar de in- en verkopers. Hun zwarte ogen staren je aan. Zacht geloei klinkt op. Af en toe wordt er lekker gepoept. Overal is geroezemoes, waarbij een speciale veilingmeester de transacties intekent. 

De prijzen schommelen tussen de duizend en 1500 euro.

De veehouders zijn familiebedrijfjes. Vader en zoon hebben hier geen kuddes van honderd koeien. Ze hebben er een paar, misschien een tiental of enkele tientallen. De weides zijn hier niet namelijk niet groot. Megastallen zoals in Nederland zie je hier niet. 

Hoe duur is een koe, vragen we aan een boer. “Dat hangt ervan af. De prijzen schommelen tussen de duizend en 1500 euro”, zegt hij wat verwonderd over onze vraag. Maar de vleeskoeien, want dat zijn het, hebben ook buitenlandse fans. Kopers uit Argentinië en Saoedi-Arabia duiken op en die bieden zo’n drieduizend euro voor een ‘stelletje’ (Een mamakoe met 2 kleintjes).

Uitverkocht

Alles gaat in de aanbieding, vertelt de veilingmeester. Aan het eind van de dag moet de hele hal uitverkocht zijn, zo is de bedoeling. Niet verbazingwekkend dat de prijzen dan fors dalen. 

Dat de verkoop begin oktober plaatsvindt is niet verbazingwekkend. De koeien worden met het naderen van de winter naar de lager gelegen stallen of weides gebracht. De veemarkt speelt daarbij een centrale rol. Het mooi gelegen San Martín, onderdeel van de gemeente Teverga, ligt centraal in het groene dal. Alle wegen komen hier samen en dat is ook meteen de redding van het dorpje geweest.

Een keuze voor de toerist

Ooit werkten veel inwoners in de mijnen. Op de enige grote rotonde staat prominent het standbeeld van een mijnwerker. Maar zoals overal in Europa, dus ook in Spanje, gingen de steenkoolmijnen dicht. De woonkazernes van de mijnwerkers kwamen half leeg te staan. Wat nu, was de grote vraag? De bewoners en de gemeente Teverga kozen voor het toerisme met respect voor de al langer bestaande veeteelttraditie. Ze wonnen met deze radicale omschakeling zelfs een prijs.

Ik zag twee beren …

Kijk rond, zeiden ze. We hebben veel te bieden. De gemeente ligt immers middenin het natuurpark Ubiñas-La Mesa. Een moderne website werd opgetuigd. Helaas alleen in het Spaans, maar wel voorzien van mooie plaatsjes van bossen, bergen én beren. Want Teverga is berengebied (zie verhaal hieronder). Niet dat je de schuchtere bruine beren ziet, maar ze zijn er wel. 

Het berenpad

Je kan in deze regio heerlijk wandelen, fietsen en mountainbiken. De oude spoorweg van de mijnen werd omgebouwd tot de kilometers lange fietsroute Senda del Oso (Berenpad) met lange tunnels en door bergpassen. Over bergen gesproken. In de winter komt de sneeuw. Je kan er sleetje rijden. De laatste steenkoolvindplaats ging overigens in 1993 dicht en werd in het buurtdorpje Santianes omgebouwd tot een museumpje. 

De grotliefhebbers komen zeker aan hun trekken. Er is een speciaal prehistorisch museum (Parque de la Prehistoria) neergezet met nagemaakte grotten, maar wél met echte vleermuizen. We vonden dat museum – bereikbaar met de fiets vanaf San Martín – een beetje nep, want op een paar kilometer afstand heb je de echte Cueva Huerta met het grootste grottenstelsel van de deelstaat Asturië. De gangen hebben een lengte van bijna 15 kilometer. Je kan de grot alleen bezoeken met een gids. Vooraf aanmelden is verplicht.

Mummies laten je griezelen

Wil je griezelen? Een echte mummie zien die je met zijn holle ogen en open mond aankijkt? Dan hoef je vanaf de parkeerplaats in San Martín slechts enkele honderden meters te lopen naar het kerk-kloostercomplex San Pedro. Het kerkje stamt uit de 12de eeuw en zit vol met Romaanse elementen. Het is een sobere kerk met binnenplaats, een houten balkon en prachtige, gebeeldhouwde ornamenten.

Vroeger, zo vertelde de Spaanstalige gids, kwamen de bedevaartgangers vooral om de twee mummies te zien. De lichamen stammen uit de 14de eeuw. Het is een markies en zijn zoon, begraven in een kist met glasplaat, maar lekker ziet het er niet uit, vonden we. Geen foto dit keer. 

Je kan er de stilte van de bossen horen

La #Slowlife

San Martín is een plek voor liefhebbers van de natuur. Je kan, aldus de toeristische website de stilte van de bossen horen. De dorpelingen hebben zelfs de hashtag #Slowlife geïntroduceerd. In die week dat we hier stonden bleek die term helemaal te kloppen. Onthaasten kan in dit natuurgebied dat tegen het andere, prachtige natuurgebied Somiedo aanligt, makkelijk. Je vergeet de tijd.

San Martín, in de gemeente Teverga, ligt in een echt berengebied. Hier kun je nog woeste natuur met zijn hoge bergen, enorme bossen en diepe valleien vinden. Het grootste dier van het Iberisch schiereiland kan zich er makkelijk terugtrekken.  De druk van de mens is bescheiden, want het gebied is niet druk bevolkt.

De noordelijke Spaanse deelstaat Asturië herbergt de grootste populatie bruine beren (Oso Pardo). In het gebied rondom Teverga leven ruim tweehonderd exemplaren, terwijl in een oostelijker deel richting de deelstaat Cantabrië er zo’n veertig leven. 

Dankzij beschermende maatregelen én de inzet van de stichting Oso de Asturias nemen de aantallen weer toe. Zo is er in de buurt van San Martín een voorlichtings- en  opvoedcentrum voor beren. In het plaatsje Proaza kun je enkele beren zien rondscharrelen. Jonge beren waarvan de moeder gestorven is worden hier opgevoed, waarna ze later  in de wilde natuur losgelaten worden. Enkele exemplaren blijven in het centrum, want ze zijn te beschadigd om zelfstandig te kunnen overleven in de bergen. 

In het centrum wordt de nadruk gelegd op educatie. Mensen hoeven niet bang te zijn voor de beer. En ook veehouders kunnen zich ‘wapenen’ tegen het 140 tot 180 kilo zware beest door een Mastiff te nemen. 

Spanje kent nog twee andere berengebieden in de Pyreneeën waar ruim veertig beren wonen. De leefgebieden lopen overigens over in de Franse Pyreneeën, waar vooral de boerenbevolking niet zo heel veel van de enorme dieren moet hebben. In Asturië daarentegen is de bevolking in het algemeen gewend aan de dieren, mede dankzij de voorlichting en de beschermende hand van overheid en berenstichting.