De ‘wijnkathedraal’ in Ebro-land Terra Alta draagt trots haar erenaam

Hoog is het bakstenen gebouw, breed ook. Misschien wel honderd meter lang. De ramen en deuren hebben een aparte vorm. Sierlijk zijn ze en een plezier om naar te kijken. Erboven hangen betegelde schilderingen van wijnstokken en glimlachende boeren. Ze vermaken zich best, daar op die vrolijk gekleurde tegeltjes.

Groot zijn ook de opslaghallen voor de wijn die beschermd worden door gemetselde bogen. Het binnenwerk heeft wat weg van een kerk door de vele, strak in gelid staande steunbogen en het spitse dak. Deze bodega draagt dan ook de Catalaanse naam Catedral del Vi. Vertaald: kathedraal van de wijn. 

Het oogstrelende ontwerp steekt af tegen het eromheen gelegen dorp El Pinell de Brai. Het stadje van zo’n duizend inwoners is niet bepaald een schoonheid. De Spaanse Burgeroorlog (1936-39) maakte gehakt van het centrum, want El Pinell lag een tijdlang aan het ‘Ebrofront’. De wijnkathedraal werd in die oorlog ook beschadigd. Het dak vloog eraf na het ontploffen van een in de bodega gevestigd kruitmagazijn, zo blijkt als je de oude foto’s in het lokale oorlogsmuseumpje bekijkt. 

Terra Alta, het hooggelegen land

De bodega en El Pinell liggen in Terra Alta, een gebied in het oosten van Catalonië. Terra Alta staat vertaald voor hooggelegen land, want de landbouwstreek ligt ruim zeshonderd meter boven de zeespiegel. De eromheen gelegen bergen steken er nog enkele honderden meters boven uit. Op de vlaktes zie je enkele wijngaarden, amandel- en olijfbomenplantages.

El Pinell is ondanks de lelijkheid toch trots op zijn armzalige huisjes die boven een kloof hangen. Vanaf het dichtbij gelegen uitzichtspunt heb je een prachtig zicht op de bosrijke bergtoppen. De sierlijke wijnkathedraal aan de voet van het stadje zie je, wat weggestopt, ook liggen.

Wijn was lange tijd de motor voor deze streek. De nabijgelegen Ebro-rivier zorgde voor koeling van de wijngaarden tijdens de hete zomer. De wijnboeren verenigden zich rond 1900 in coöperaties, werden wat rijker en konden daardoor de enorme wijnkathedralen bouwen. In het buurstadje Gandesa staat bijvoorbeeld ook een bijzondere wijnbodega, eigendom van een coöperatie. 

Architect wijnkathedraal werkte ooit samen met Gaudí

Die van El Pinell is volgend jaar precies honderd jaar oud, want in 1922 werd de laatste steen gelegd. Ontworpen werd de bodega door een zekere Cèsar Martinell i Brunet, een Catalaanse architect. De Catalanen, gestimuleerd door de opkomst van de middenklasse én de industrialisatie, waren in de 19de eeuw toonaangevend in Spanje.
Vanuit Barcelona ontwierpen hun architecten het ene na het andere revolutionaire gebouw of kerk, waarvan de beroemde  Sagrada Familia van Antoni Gaudí het duidelijkste voorbeeld is.

Martinell heeft nog onder leiding van Gaudí meegewerkt aan de Barcelonese kathedraal, maar ontwikkelde later zijn eigen stijl. Catedral del Vi is volgens de Catalanen een ‘modernistisch’ gebouw, vandaar dat een van de belangrijkste wijnen van de bodega getooid is met de naam ‘Modernista’. Het gebouw van de wijnhandel van het op enkele kilometers afstand gelegen stadje Gandesa is trouwens ook van de hand van Martinell.

De coöperatie in El Pinell is door het langzaam verdwijnen van de wijnteelt opgedoekt. In 2010 namen twee slimme broers het enorme gebouw over, restaureerden het, zetten een kleine bodega neer met restaurant en winkel. De wijnkathedraal opende haar deur voor bezoekers die begeleid worden door audiogidsen, qr-codes in diverse talen (Engels) en een proeverij.

Zie ook: Catedral del Vi

Muffe wijn, maar lekkere bakker in El Pinell

Het zijn vooral dagjestoeristen die vanaf de kust de enorme kathedraal bezoeken. Logisch ook. El Pinell en Terra Alta liggen redelijk dichtbij (dik 100 km). De route erheen is vanaf Tortosa nog mooi ook. Wie in de kathedraal de complete rondleiding boekt (43€ per persoon), mag eten in het restaurant en krijgt twee flessen wijn mee. Zoals gezegd, de broers zijn slim. Het personeel wat minder, maar dat kan toeval zijn. Bij de proeverij werden de verschillende wijnen in hetzelfde glas gekieperd. Misschien dat daarom een van de witte wijnen muf smaakte. Gelukkig dronken we ook andere lekkere witte wijnen uit Terra Alta. De rode wijnen vonden we wat zwaar.

El Pinell de Brai mag dan wel niet erg bijzonder zijn, de bakker Fleca Montaña is uitstekend. Het dorpje heeft ook een camping, maar luxe is die niet. Je deelt het sanitair met de voetbalploeg, want het campingterrein ligt naast het zanderige voetbalveld. Onze Smuik reden we voor de zekerheid even naar achteren toen zondag de voetbalwedstrijd tegen de angstgegner ‘Jesus i Maria B’ uit het gelijknamige plaatsje Jesus i Maria (Ebro Delta) werd gespeeld. Voordat je het weet gaat er een bal door de ruit van ons huisje annex kantoor. 

Mini-camping

Echt reclame maken voor de mini-camping doet El Pinell niet.  We kwamen het plekje per toeval tegen op Google-maps nadat we besloten de Catedral del Vi te bezoeken. Je stuurt een mail naar de gemeente en je krijgt een campingformulier terug voor het invullen van je naam en autonummer, en met het verzoek een bescheiden bedrag over te maken op hun rekeningnummer. We snappen dat als je geen Spaans of Catalaans spreekt, dat een flinke drempel is voor veel mensen. Misschien dat Google Translate je kan helpen.

Zie ook: gemeente El Pinell, camping

Ebro-rivier

Toch is El Pinell een bezoek waard ondanks die drempel. Niet alleen vanwege de wijnkathedraal, maar ook vanwege een wandeling naar de op ruim zes kilometer gelegen machtige Ebro-rivier. Niet de makkelijkste wandeling, maar met onze gps-route op Wikiloc moet het lukken, denken we. De beloning is hoog. Zeker als je de laatste struiken en kloven gepasseerd bent en vanaf een bergtop naar de onder je kronkelende rivier kijkt. Dit is toch een droog stukje Spanje, of als je wilt Catalonië, maar de groene dennenbossen bedekken de glooiende bergketens kilometers lang. En in het zuiden gloren de toppen van het ruige natuurpark Els Ports. Je wordt er gelukkig van. 

Zie ook: wandeling Ebro (Wikiloc gps-bestand)

Rondom het adelaarsnest El Pinell zijn nog meer wandelingen en mbt-routes uitgezet. Wie wat meer wil weten over de ‘Slag om de Ebro’ (Wikipedia) kan het lokale oorlogsmuseum bezoeken én een wandeling maken naar het voormalige front op de omliggende bergen. Neem wel eten en drinken mee, en draag goede schoenen. Het dorpje heeft een paar hotels en B&B’s, maar groot is de slaapcapaciteit niet. El Pinell is en blijft een dorp op het lege Spaanse platteland. 

Zie ook: oorlogsmuseum El Pinell

Zie ook: toeristenorganisatie Terra Alta