Het wonder van Guadiamar en de redding van natuurpark Doñana

De rivier Guadiamar bij het gelijknamige bezoekerscentrum in Aznalcázar.
De rivier Guadiamar bij het gelijknamige bezoekerscentrum in Aznalcázar.

Rustig stroomt het rivierwater van de Guadiamar langs de laaghangende bomen. In de verte hoor je een waterval als de rivier zich door een sluis worstelt. De zon schijnt door de takken waar de eerste groene blaadjes aan verschijnen. Langs het niet al te brede water slingert een fietspad dat vanwege de overvloedige regenval van de afgelopen week soms enkele centimeters onder water staat. Langzaam fietsen we erdoor heen, want we willen niet dat de motoren van onze e-bikes beschadigd raken.

Overzichtskaart stroomgebied Guadiamar.
Overzichtskaart stroomgebied Guadiamar.

Het groene dal tooit zich eind maart op zijn mooist. Links en rechts staan groepjes bomen. Gele en paarse bloemen zorgen voor een kleurenpalet. Een herder steekt zijn hand op.

Zijn geiten- en schaapskudde knabbelt aan het verse groen. Een geit is ontsnapt, zo blijkt als we verder trekken. Bij een waterstroompje heeft het dier zijn eigen paradijs gevonden. Je ziet niet dat hier bijna twintig jaar geleden een ramp heeft plaatsgevonden.

Groene corridor

Het riviertje Guadiamar stroomt door een groene corridor. Wie van Sevilla over de A-49 naar Portugal gaat, rijdt er via een brug overheen. Officieel heet de strook ´Corredor Verde del Guadiamar´.

Het is een beschermd natuurgebiedje van tientallen kilometers lang. Op sommige plaatsen is het terrein maar enkele tientallen meters breed. De akkers van de boeren liggen ernaast. Soms rijden de zware tractoren door de rivierbedding. De motoren brullen als ze de steile helling oprijden naar het hoger gelegen dorp Aznalcázar.

Aan de rand van het agrarische stadje ligt het bezoekerscentrum van het natuurparkje. De bar en het terras zijn groter dan het tentoonstellingsgedeelte. Als we er op een zaterdag langs fietsen dreunen de bassen op het terras, want het bezoekerscentrum viert het begin van de lente. Als we twee dagen later terugkomen is de rust weergekeerd, en luisteren tientallen scholieren naar het verhaal van een parkwachter.

Advertentie: e-reisgids Doñana (Apple)
Hét paradijselijke nationale park van Spanje. Prijs 8,99 euro, 146 pagina’s, 212 foto’s, 25 kaarten en een filmpje. Meer info? Klik hier. Interesse?  Ga dan naar: Apple Bookstore 
Centrum Aznalcázar.
Centrum Aznalcázar.

Om hun heen zijn vrolijke, maar ook minder vrolijke foto´s te zien. Een verkleurde foto laat een man met een dode vis zien, terwijl verderop een dode reiger te zien is, hangend in prikkeldraad. Boven de foto´s meldt de Spaanse tekst dat het gebied zich wonderbaarlijk snel hersteld heeft. Hersteld van wat, vragen we ons af.

Donkere brij

De vrouw aan de balie van het voorlichtingscentrum snelt op onze vraag naar haar kantoortje en pakt in plastic folie gehulde kleurenfoto´s. Althans, we gaan ervan uit dat het kleurenfoto´s zijn, want we zien vooral zwarte modder. O ja, er zijn ook enkele groene staakjes te zien in de donkere brij. Dat blijken bomen te zijn. ´Kijk, zo zag het rivierengebied er uit na de dambreuk in 1998´, zegt ze. De dam stond in het plaatsje Aznalcóllar, enkele tientallen kilometers van Aznalcázar vandaan. Achter de dam lag het giftige afvalwater van de zilver- en zinkmijn die eigendom was van de Zweedse eigenaar Boliden.

Advertentie: e-reisgids Costa de la Luz Noord (Apple-Pdf)
De digitale reisgids over de groene gordel onder Sevilla met informatie over het prachtige nationale park Doñana & het in de buurt gelegen toeristische Costa de Islantilla en wijnstreek Condado de Huelva. Daarnaast informatie over de romantische kustplaatsjes en havenstad Huelva, bekend van ontdekkingsreiziger Columbus.
Prijs 18,99 euro, 294 pagina’s, 425 foto’s en 48 kaarten. Meer info? Klik hier.
Interesse? Ga dan naar: Apple Book Store Of: Boekenbestellen.nl (Pdf)
Foto's uit 1998 waarop de doorbraak van de dam zichtbaar is. Het dal van de Guadiamar raakte daarop bedekt met een dikke, giftige laag.
Foto’s uit 1998 waarop de doorbraak van de dam zichtbaar is. Het dal van de Guadiamar raakte daarop bedekt met een dikke, giftige laag.

´Om drie uur in de ochtend brak de damwand van het opvangbekken. Omdat het zo vroeg was, was er niemand aan het werk op het akkerland en vielen er gelukkig ook geen doden´, vertelt ze terwijl ze de geplastificeerde foto´s laat zien. Miljoenen liters giftig afvalwater donderden door het dal van de Guadiamar richting het zuidelijk gelegen nationale park Doñana, een van Spanje’s pronkstukken.

Ze glimlacht. Wij ook…

Giftig

En giftig was de zwarte water- en modderstroom, een mengsel met lood, zink, koper en cadmium. De natuur werd weggebrand. Duizenden vissen en vogels legden het loodje. ´Ze konden de vloed pas na veertig kilometer stoppen, net voordat het Doñana instroomde. De eerste dijk hield het water niet tegen, pas nummer twee die haastig was aangelegd, stopte de stroom´, aldus onze gids.

Waarom de damwand brak, is bekend. Er waren constructiefouten. De Zweedse eigenaar en de deelstaat Andalusië vechten nog steeds in de rechtszaal over de schoonmaak- en herinrichtingskosten die honderden miljoenen euro´s hebben gekost. Het gebied moest immers ontdaan worden van de dikke drab. Op een van de teksten in het voorlichtingscentrum wordt gemeld dat met de afgevoerde modder ruim vierduizend Olympische zwembaden gevuld hadden kunnen worden. De boeren werden uitgekocht, want hun grond was zwaar vergiftigd. Het dal zou een natuurgebied moeten worden.

Ze wijst naar beneden, naar het lager gelegen groene rivierdal. Vroeger stonden er helemaal geen bomen, het was puur akkerland, zegt ze. Na de schoonmaak was er een wonder. Verwacht werd dat het herstel van de natuur tientallen jaren zou duren. ´Na de schoonmaak hebben we niet zo veel meer gedaan. De natuur moest het zelf doen. Dat is gebeurd. Het gebied heeft zich sneller hersteld dan verwacht.´ De wandelaars, fietsers of kanoërs kunnen het zien. Het groen springt overal in het oog. De vogels maken een kabaal. Ze glimlacht. Wij ook.

2 reacties

  1. CamperSmuikje
    28 mei 2017

    Hallo Trudy, ja was apart om te zien. En het heeft bijna 20 jaar geleden toch echt onder een dikke laag gif gelegen.

  2. Trudy
    28 mei 2017

    Wat mooi dat de natuur zich zo herstelt.

Reacties zijn gesloten.

Scroll naar boven