Eikeltjesjam & waterhoning, smikkelen uit de voorraadkast van Serpa

De kaasmaker hield speciaal voor ons even zijn product omhoog.
De kaasmaker hield speciaal voor ons even zijn product omhoog.

Schapenkaas, jam van eikels of tomaten, waterhoning, olijven, olijfolie en wijnen. En brood, heerlijk brood gemaakt in soms wat malle vormpjes. Dat alles heeft op de eettafel van onze Smuik gestaan. Het waren producten uit Serpa. Het landelijk gelegen Portugese stadje en zijn deelgemeentes met nauwelijks 15.000 inwoners blijkt op eetgebied een klein paradijs te zijn. Bijna elke winkel had wel een paar lekkere dingen op haar schap staan. We konden er ook niet van afblijven.

We beschrijven hieronder een paar producten die ons zijn opgevallen. Want dat is het leuke van reizen. Je voorraadkast verandert mee met de streek die je bezoekt, en bij Serpa vielen we met de neus in de boter. En wie een echte lekkerbek is moet beslist eens een restaurant van Serpa bezoeken, waar traditioneel gekookt wordt volgens de recepten van de provincie Alentejo, ooit het armenhuis van Portugal.

Wat bij ons in Nederland een trend is geworden – koop van lokale producenten – is in Portugal, en ook in Spanje, al langer een feit. Niet dat ze voorlopers zijn op dat gebied, maar er bestaat meer respect voor de producten uit de eigen regio. Ze weten al langer dat het lekkere eten gewoon in de eigen regio te vinden is. Deels pure noodzaak, omdat het importeren vroeger duur en omslachtig was. Oude tradities worden gemoderniseerd met respect voor de eigen kwaliteit.

De andere kaasmaker met het leuke logo op zijn bestelbus.
De andere kaasmaker met het leuke logo op zijn bestelbus.

Schapenkaas

Serpa is bekend om zijn schapenkaas. Of beter gezegd, de stad en de regio eromheen zijn een zogenoemde Denominação de Origem Protegida. Een door de Europese Unie erkend gebied van waar de typische kazen vandaan komen. Dat het gebied belangrijk is voor de stad bewijst de kaasbeurs in Serpa die drie dagen duurt en waar bijna zestig kazenmakers uit de regio bijeen komen. Een jury test de kazen waarna de winnaars verguld naar huis gaan met hun trofee. De beurs wordt elk jaar in februari gehouden en wie van dit natuurproduct houdt moet er beslist een keer heen gaan.

Serpa ligt vlakbij Spanje in de Portugese provincie Alentejo.
Serpa ligt vlakbij Spanje in de Portugese provincie Alentejo.

Het wordt gemaakt uit rauwe (niet behandelde) schapenmelk. De stremsel, waarmee kaas kaas wordt is van de distel kardoen, die je rondom Serpa vaak ziet staan. De distel die wel twee meter hoog kan worden, heeft prachtige blauw of paarse bloemen en forse stekels. De kardoen is trouwens een familie van de artisjok, lezen we.

Kaasmaker Guilherme is rondom de stad een bekende verschijning. Z’n getekende logo laat een schaapsherder zien met staf, gehuld in lokale kleding. Een zwarte hoed bedekt zijn hoofd. Het is een jonge firma uit 2001, meldt de website. Ze maakt overigens niet alleen schapenkaas, ook melk van de geit wordt er verwerkt.

Wat een verschil met 1974…

In Serpa zelf is nog een kaasmakerij. TradiSerpa ligt binnen in de door oude muren omgeven binnenstad. Deze kaasmaker is niet makkelijk te vinden. De winkel ligt verborgen. Alleen het muurschild TradiSerpa verraadt dat er een winkel annex kaasmakerij is gevestigd. De kaasmaker wilde voor ons wel op de foto.

Het gemeentebestuur is trots op zijn kazen én de producenten. Die hebben tegenwoordig moderne apparatuur en originele producten die goed aankomen bij de Slow-Foodbeweging. Wat een verschil met 1974, het jaar waarin de dictatuur omver werd geworpen, schrijft Serpa in haar jaarverslag. Toen was Serpa’s provincie Alentejo een achtergebleven gebied.

De eikeltjesjam wordt getest in Smuikje. Bolota is Portugees voor eikel.
De eikeltjesjam wordt getest in Smuikje. Bolota is Portugees voor eikel.

Eikeltjes- of tomatenjam

Kaas is lekker te combineren met zoet. En daar komen de vruchtproducten van Doces Candeias om de hoek kijken. We liepen tegen een schap aan met heel veel soorten jam, waaronder die met eikels. In het potje zaten gemalen eikels, cacao en suiker. Eikeltjesjam? Goed we kennen likeur uit Spanje die ook gemaakt is van deze boomvrucht, maar lekker was het goedje niet. Integendeel.

Hoe zou deze jam, die trots meldt dat ze gemaakt is in Alentejo, zijn? Wel, na een weekje op het brood smeren, luidt onze conclusie: die nemen we niet mee naar huis. Het is vrij waterig. Heeft smaak, dat wel. Maar echt lekker is ‘ie niet, vonden wij. De andere producten zoals tomaten- en vijgenjam, of appeljam met kaneel, daarentegen smaakten heerlijk. Daarvan gaan er ook een paar mee naar huis.

Doces Candeias heeft een speciaal rek met de verschillende jamsmaken.
Doces Candeias heeft een speciaal rek met de verschillende jamsmaken.

De jamfabrikant is ook jong, pas in 2008 opgericht. Het bedrijf richt zich op het verwerken van lokale vruchten die in de streek rondom Serpa veel voorkomen. Per oogst kijken de makers wat ze met de vruchten kunnen doen. Een website hebben ze niet, maar de makers zijn wel op facebook aanwezig.

De etiketten van de wijnflessen vallen nogal op.
De etiketten van de wijnflessen vallen nogal op.
Dit is de plek waar ze naar genoemd zijn, de waterval Pulo do Lobo. Het ligt ongeveer 19 kilometer van Serpa.
Dit is de plek waar ze naar genoemd zijn, de waterval Pulo do Lobo. Het ligt ongeveer 19 kilometer van Serpa.

Wijn van de Wolf

Van schapenkaas, en de jam, gaan we naar de wijn. Alentejo heeft lekker wijnen en sinds de toetreding tot de Europese Unie heeft de wijnteelt hier grote vooruitgang geboekt. Een van de grotere wijnboeren in de regio Serpa is Sociedade Agrícola de Pias, gevestigd in Serpa’s deelgemeente Pias. Pias ligt tegen het erkende wijngebied van Alentejo aan. De Sociedade is een grote wijnteler, want de supermarkten in wijde regio staan er vol mee.

Grafisch apart is de wijnfles van ze, Pulo do Lobo, ofwel de Wolfssprong. Het merk verwijst naar een waterval ten zuiden van Serpa waar een wolf overheen kan springen. Op de fles kijken de ogen van een wolf je dwingend, of is het smekend, aan. De rode wijn is gemaakt van de Syrah-druif.

Pulo do Lobo  is zeker niet de enige. Het wemelt van de plaatselijke wijnen. Van rood tot wit. De meeste zijn jong en worden gebruikt als typische tafelwijnen.

Een potje Agua Mel.
Een potje Agua Mel.

Waterhoning

Uit Pias komt ook de Agua Mel. Vertaald: Waterhoning. Ja, je leest het goed, honing aangelengd met water. Althans dat dachten we. Het is erg vloeibaar, terwijl echte honing vaak stroperig is. Aangelengd met water? Vergeet het maar. Het is bijenraat, die in heet water gekookt wordt, om de laatste restjes honing eruit te krijgen. Het water vermengt zich met de uitgekookte honing en verandert in een dikke siroop. Daarna wordt de Agua Mel gemengd met kaneel en sinaasappelsap. Het heeft een heerlijke zachte smaak. Ideaal als je keelpijn hebt.

Je kunt de potten vooral in Zuid-Portugal, dus ook in Pias of Serpa, krijgen, want het is een lokale traditie. We hebben dit mengsel bijvoorbeeld nog nooit gezien in Spanje. Trouwens, de gewone honing is op het platteland veel smaakvoller dan wat je gemiddeld in een Nederlandse supermarkt krijgt. Dat is vaak een mix van honing uit Europa en Zuid-Amerika.

De olijfjes, de olie en azijn uit de regio Serpa.
De olijfjes, de olie en azijn uit de regio Serpa.

Olijfjes en olie

Natuurlijk heeft de zuidelijk gelegen streek rondom Serpa ook olijfolie en olijven. In de winkel kun je potten vinden met olijven van het merk Herdade de Fornalinha-Evaristo. Herdade is Portugees voor boerderij, te vergelijken met het Spaanse woord hacienda. De olijfteler ligt dicht in de buurt van Serpa, en op een Engelstalige website krijg je een indruk van hun methodes. De olijven smaken lekker. Ze hebben die typische Portugese, bittere smaak. Ook deze firma is jong, en stamt uit 2004. Ze claimen eerste klas olijfjes te leveren, die geconserveerd worden met natuurlijke producten. Mooi toch?

Een andere dominante olijfleverancier en eigenaar van het merk Flor do Alentejo komt ook uit de gemeente Serpa. De fabriek staat onder meer in de deelgemeente Brinches. In elke regiowinkel kom je deze maker van de felgroene of felrode flessen tegen. Ze produceert niet alleen olijfolie, maar ook plaatselijke azijn.

Een kijkje over het vruchtbare land rondom Serpa.
Een kijkje over het vruchtbare land rondom Serpa.
Een oude foto van het restaurant O Alentejano. Er is niet veel veranderd. Alleen kun je niet meer tanken voor de deur.
Een oude foto van het restaurant O Alentejano. Er is niet veel veranderd. Alleen kun je niet meer tanken voor de deur. Foto hangt nog steeds in het restaurant.

Restaurants Serpa

Met al dat lekkers is het niet verbazingwekkend dat Serpa zelf enkele goede restaurants heeft. De keukens van Molhó Bico, O Alentejano en A Tradiçao zijn voortreffelijk. De keus is groot, de wijnen op de wijnkaart stammen meestal uit de Alentejo. En dat gecombineerd met het lekkere Portugese brood, dat overigens in de gekste vormen gebakken wordt, dan weet je dat Serpa een klein eetparadijsje in een mooi landelijk gebied is.

Het restaurant heeft tegenwoordig wel een terras.
Het restaurant heeft tegenwoordig wel een terras.
Het echte toprestaurant is Molhó Bico, vlakbij de stadsmuur.
Het echte toprestaurant is Molhó Bico, vlakbij de stadsmuur.

Over gekke broodvormen gesproken: wij zijn gek op de Pão com Cabeça (Letterlijk vertaald: brood met hoofd). Als je hem ziet, snap je waarom. Bij ons op de broodplank droeg ‘ie dapper zijn bijnamen als klompvoetje of dromedarispoot. Hij berustte in zijn lot.

Het wat vreemd gevormde brood.
Het wat vreemd gevormde brood.
Advertentie: València in 7 dagen & Op reis door het land van de paella (Apple-Pdf)
Voorpagina e-routeboek ‘València in 7 dagen’ (Apple Books & Pdf)

Ontdek València en het rijst- en natuurgebied Albufera in 7 dagen met veel informatie, tips Openbaar Vervoer, 33 plattegronden én 7 gps-routes.
Uiteraard gaat deze digitale reisgids langs de hoogtepunten , zoals de Groene Loper met de gebouwen van architect Calatrava. En ontdekken we ook de geheime en zelfs vergeten hoekjes.
Wil je verder reizen langs natuur en rijstvelden? Dat kan. València ligt namelijk centraal op de route over het Iberisch schiereiland. Een reis van ruim 1500 km. Geschatte duur: ongeveer 3 weken.
De gids telt 393 pagina’s, waarvan ruim 100 over València, 610 foto’s, recepten, 2 filmpjes en 110 kaarten. Prijs: 23,99 euro. Meer info? Klik hier.
Interesse? Ga dan naar: Apple Bookstore Of: Boekenbestellen.nl

4 reacties

  1. henk blom
    17 juni 2018

    Weer een superaflevering. Met veel plezier gelezen. Bedankt.

    1. CamperSmuikje
      17 juni 2018

      Graag gedaan!

  2. Tijmen
    17 juni 2018

    Weer met plezier gelezen. Ben jammergenoeg geen wijnliefhebber, maar wel een zoetekou..?

    1. CamperSmuikje
      17 juni 2018

      Dan zit je daar heel goed!

Reacties zijn gesloten.

Scroll naar boven